Finale kwijting in vaststellingsovereenkomst: betekenis & voorbeeld

Finale kwijting is een juridische term die betekent dat jij en je werkgever definitief afstand doen van alle mogelijke vorderingen op elkaar. In de praktijk betekent het niets anders dan dat jullie een dikke streep zet door jullie arbeidsrelatie en alle afspraken die jullie eerder gemaakt hebben.

In de praktijk betekent het dat als je akkoord bent gegaan met een vaststellingsovereenkomst (VSO) waarin een finale kwijting is opgenomen, je na ontslag niet meer terug kunt komen op de volgende punten:

• Financiële vorderingen: denk hierbij aan salaris dat je nog tegoed had, openstaande vakantiedagen, bonussen waar je nog recht op hebt
• Schadeclaims: denk bijvoorbeeld aan een schadeclaim vanwege en arbeidsongeval
• Toekomstige aanspraken: zoals een nog niet uitgekeerde 13e maand
• Onbekende vorderingen: claims waarvan je nu nog niet eens weet dat ze bestaan

Soms kun je met je werkgever ook een gedeeltelijke kwijting afspreken. Dit betekent dat je alleen afspraken die in je VSO zijn vastgelegd. Finale kwijting gaat dus veel verder: het dekt alles, ook zaken waar je misschien niet aan gedacht hebt.

Hoewel wij in onze rechtspraktijk vooral finale kwijting terugzien in overeenkomsten, kan het voorkomen dat wij tóch aansturen op een gedeeltelijke kwijting. Hier sturen wij vooral op aan als er bijvoorbeeld verschillende interpretaties blijven bestaan over bepaalde zaken voor onze cliënten. Daarmee dekken we het risico af dat dit op een later moment nog tot problemen leidt.

De juridische basis voor finale kwijting vind je in artikel 7:900 van het Burgerlijk Wetboek. Dit artikel gaat over de vaststellingsovereenkomst, waarbij partijen een einde maken aan een geschil.

In rechtszaken kan het voorkomen dat de interpretatie over de finale kwijting tussen werkgever en werknemer nogal verschilt. In die gevallen gebruiken de Nederlandse rechters het zogenaamde Haviltex-criterium. Ze kijken dan naar:

1. De letterlijke tekst van de overeenkomst
2. De bedoeling van beide partijen
3. De omstandigheden tijdens het sluiten van de overeenkomst
4. Wat partijen in alle redelijkheid van elkaar mochten verwachten

Laten we kijken naar een aantal interessante uitspraken van de Hoge Raad in Nederland (de hoogste rechter in ons land). Zo krijgen we inzicht in hoe finale kwijting precies moet worden uitgelegd.

De Hoge Raad heeft in meerdere arresten duidelijk gemaakt dat finale kwijting heel ruim moet worden uitgelegd.

Dit betekent dat een finale kwijting in principe alle vorderingen naar zowel werkgever als werknemer omvat, tenzij expliciet anders is afgesproken.

Een belangrijk arrest hierin is bijvoorbeeld HR 20 mei 2005 (Kunst/Condea). Hij werd in 1997 ontslagen bij het bedrijf en klaagde in het jaar 2000 dat hij last had gekregen van zijn armen. Het  toedoen van deze pijn was het eerdere werk dat hij verricht had voor werkgever.

Werknemer gaf hierin aan dat zijn eerdere werkgever niet goed voor hem had gezorgd. De rechters moesten daarop beslissen: "is deze klacht te laat of kan er tóch nog sprake zijn van een eis richting werkgever?" 

Als werknemer in bovenstaande zaak een vaststellingsovereenkomst met finale kwijting had getekend, zou de vraag zijn:

• Wist hij van zijn klachten bij ondertekening?

• Kon de werkgeverredelijkerwijs verwachten dat de klachten onder de kwijting zouden vallen?

• Was er sprake van verzwijging of onbekende omstandigheden?

Deze zaak onderstreept dus het belang van duidelijke afspraken over beroepsziektes in vaststellingsovereenkomsten. Vooral omdat deze beroepsziektes soms pas jaren later ontdekt worden door een werknemer.

Er zijn belangrijke uitzonderingen waarbij finale kwijting juridisch gezien geen stand houdt, zelfs als we het net als voorgaand voorbeeld naar de rechter brengen:

Bij de volgende wilsgebreken kun je de finale kwijting vernietigen:

• Dwaling: Je was niet op de hoogte van belangrijke feiten en omstandigheden die wel vermeld hadden moeten worden in de vaststellingsovereenkomst
• Bedrog: Je werkgever heeft opzettelijk gelogen of informatie achtergehouden, in zo'n hoedanigheid dat jij erdoor wordt benadeeld
• Bedreiging: Je bent onder druk gezet om te tekenen
• Misbruik van omstandigheden: Je verkeerde in een zwakke positie toen je de vaststellingsovereenkomst ondertekende

Je tekent de vaststellingsovereenkomst met finale kwijting voor een werkgerelateerde context. Dat betekent dat het alleen kan gaan om vorderingen die verband houden met de arbeidsrelatie. Andere vorderingen vallen hier niet onder, zoals bijvoorbeeld een persoonlijke lening tussen jou en je werkgever.

Zoals hierboven besproken kan een werkgever niet verantwoordelijk gehouden worden voor onvoorziene toekomstige schade. Denk aan:

• Beroepsziekten die pas jaren later optreden en waarvan niet met zekerheid kan worden gezegd dat ze door toedoen van de werkomstandigheden zijn ontstaan
• Psychische schade door pesten op het werk die pas in latere jaren ontstaat
• Gezondheidsschade door blootstelling aan gevaarlijke stoffen waar jouw werkgever onvoldoende weet van had

Finale kwijting kan niet afdoen aan rechten die volgens de wet niet kunnen worden prijsgegeven, zoals:

• Het recht op het wettelijk minimumloon
• Bescherming tegen discriminatie
• Andere arbeidsbeschermingsrechten

Een verkoopster was in dienst als accountmanager bij werkgever. Zij tekende een vaststellingsovereenkomst waarin provisierechten (bonus) uitdrukkelijk werden uitgezonderd van de finale kwijting. 

In de VSO was letterlijk opgenomen: "Van deze algehele en finale kwijting worden uitsluitend uitgezonderd de aanspraak die werknemer meent te hebben op provisie."

Werkgever gaf vervolgens aan dat er sprake was van een finale kwijting en de medewerker geen recht meer had op provisie nadat de vaststellingsovereenkomst was gesloten.

De rechter oordeelde echter dat de provisieaanspraak niet onder de finale kwijting viel, omdat deze expliciet was uitgezonderd (bekijk uitspraak).

Een werknemer sloot een VSO wegens verstoorde arbeidsrelatie. Na zijn vertrek bleek hij geld te hebben verduisterd. Het hof oordeelde dat fraude niet onder de finale kwijting viel omdat de werkgever daar niet van wist (bekijk uitspraak).

Een goed en juridisch juist geformuleerde finale kwijting clausule bevat de volgende elementen:

1. Duidelijke omschrijving van wat onder de kwijting valt
2. Expliciet gebruik van de term "finale kwijting"
3. Vermelding dat het om bekende én onbekende vorderingen gaat
4. Datum vanaf wanneer de kwijting geldt
5. Eventuele uitzonderingen specifiek benoemd

De moeilijkheid in de clausule voor finale kwijting zit vooral in het benoemen en voorspellen van eventuele uitzonderingen die niet onder de finale kwijting behoren te vallen. Dat is altijd sterk afhankelijk van de persoonlijke situatie.

Een voorbeeldformulering zoals onze juristen die in onze rechtspraktijk toepassen:

"Partijen verklaren dat zij elkaar hierbij over en weer finale kwijting verlenen ter zake van al hetgeen zij uit hoofde van de arbeidsovereenkomst, de uitvoering en de beëindiging daarvan, alsmede uit welken anderen hoofde dan ook, van elkaar te vorderen hebben of zouden kunnen hebben, zowel voor thans bekende als voor thans niet bekende vorderingen."

Let op deze 'red flags' wanneer je de finale kwijting van een vaststellingsovereenkomst doorleest: 

• Te vage formuleringen
• Onduidelijkheid over het moment van kwijting
• Geen melding van onbekende vorderingen
• Ontbreken van het wederzijdse karakter (er wordt bijvoorbeeld alleen over een finale kwijting voor werkgever óf werknemer gesproken)

Het aanvechten van finale kwijting is mogelijk, maar de lat ligt gebaseerd op onze ervaring hoog. Je moet namelijk kunnen bewijzen dat er sprake was van een wilsgebrek of andere grond voor vernietiging.

De slagingskans hangt dan ook sterk af van:

• De kwaliteit van je bewijs
• De ernst van het wilsgebrek
• De houding van je werkgever
• De interpretatie door de rechter

Uit onze cijfers blijkt dat ongeveer 20% van de aanvechtingen succesvol is, vooral bij duidelijk bewijs van bedrog of misbruik van omstandigheden.

Veel werknemers tekenen onder druk direct. Je hebt echter wettelijk recht op 14 dagen bedenktijd. Gebruik deze tijd om:

• De vaststellingsovereenkomst goed te bestuderen
• Advies in te winnen
• Je rechten te inventariseren

Werknemers vergeten vaak:

• Overuren die ze maanden geleden gemaakt hebben
• Kleine onkostenvergoedingen, zoals thuiswerkvergoeding of lunchvergoeding
• Niet-genoten vakantiedagen
• Studiekosten die vergoed moesten worden

Als je gezondheidsklachten hebt die mogelijk werkgerelateerd zijn, meld dit vóór het tekenen van je vaststellingsovereenkomst. Na finale kwijting is het vaak al te laat. Tenzij je werkgever dus redelijkerwijs kon weten dat je gezondheidsklachten aan het werk kon overhouden.

Een check van je vaststellingsovereenkomst kan duizenden euro's schelen. Toch laten veel mensen dit na uit kostenoverwegingen. Bij ons is een controle op je vaststellingsovereenkomst volledig gratis en vrijblijvend. Gedurende het hele ontslagproces. 

Finale kwijting in een vaststellingsovereenkomst is een juridische clausule waar veel werknemers bij het tekenen van hun vaststellingsovereenkomst snel overheen lezen.

Maar door te tekenen, geef je in principe alle huidige en toekomstige vorderingen op je werkgever op. Dit kan verstandig zijn als je een goede vergoeding krijgt en snel duidelijkheid wilt, maar het kan ook betekenen dat je belangrijke rechten opgeeft.

Mijn advies? Laat je vaststellingsovereenkomst altijd controleren door een professional voordat je tekent. De kosten van een check wegen meestal ruimschoots op tegen het risico dat je te veel rechten opgeeft. Gebruik vooral je wettelijke bedenktijd van 14 dagen om een weloverwogen beslissing te nemen.

Heb je nog vragen over finale kwijting of wil je je vaststellingsovereenkomst laten controleren? Neem dan contact op met een van onze juristen voor een gratis eerste adviesgesprek. We helpen je graag om de juiste keuze te maken.